Warunkowe tymczasowe aresztowanie

Warunkowe tymczasowe aresztowanie eliminuje obawę, że podejrzany nie uiści kwoty poręczenia majątkowego. Sąd wyznaczając termin złożenia poręczenia majątkowego określa termin w jakim to poręczenie powinno zostać złożone. Nie zastosowanie warunkowego tymczasowego aresztowania w stosunku do osoby, wobec której jest to pierwszy wniosek aresztowy, stwarza ryzyko, że kwota poręczenia nie zostanie w ogóle złożona, jeśli sąd zwolnił by taką osobę przed zastosowaniem środków zapobiegawczych. Stosując warunkowe tymczasowe aresztowanie sąd jednocześnie stosuje poręczenie majątkowe i wskazuje termin, do którego poręczenie ma być złożone. Z chwilą jego złożenia podejrzany nie może być już dalej pozbawiony wolności.

Trzeba wskazać, że zastosowanie warunkowego tymczasowego aresztowania oznacza, że nadal istnieją przesłanki do stosowania areszty wobec podejrzanego ale wystarczającym środkiem zapobiegawczym do zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania będzie poręczenie majątkowe.

Jeśli poręczenie nie zostanie złożone w wyznaczonym terminie lub jeśli najpóźniej w ostatnim dniu wyznaczonego terminu, na uzasadniony wniosek obrońcy lub podejrzanego (lub oskarżonego), sąd nie przedłuży terminu złożenia poręczenia, warunkowe tymczasowe aresztowanie zmienia się, przechodzi, w aresztowanie bezwarunkowe.

Osoba zatrzymana, wobec której zastosowano warunkowe tymczasowe aresztowanie może jednak nie opuścić aresztu nawet po wpłacie poręczenia majątkowego jeśli, zgodnie z art. 257 par. 3 k.p.k prokurator, najpóźniej po ogłoszeniu postanowienia wydanego w przedmiocie warunkowego tymczasowego aresztowania, nie oświadczy, że sprzeciwia się zmianie środka zapobiegawczego – tymczasowego aresztowania, na poręczenie majątkowe. Aresztowany będzie zatem osadzony w areszcie śledczym do czasu rozpoznania zażalenia prokuratora na postanowienie sądu w zakresie warunkowego tymczasowego aresztowania. Po wniesieniu sprzeciwu przez prokuratora postanowienie to stanie się zatem wykonalne dopiero z dniem uprawomocnienia. Sprzeciw prokuratora wstrzymuje wykonanie postanowienia co jednak nie powoduje przerwanie biegu terminu do złożenia poręczenia majątkowego.

Zastosowanie warunkowego tymczasowego aresztowania może nastąpić na wniosek lub z urzędu. Sąd nie jest bowiem związany wnioskiem aresztowym skierowanym przez prokuratora. Sąd także decyduje o przedmiocie poręczenia i terminie jego złożenia.

W postanowieniu o warunkowym tymczasowym aresztowaniu, sąd wskazuje wysokość, rodzaj oraz warunki poręczenia majątkowego, w tym co istotne, termin do jakiego należy dokonać wpłaty poręczenia majątkowego. Instytucja warunkowego tymczasowego aresztowania może być także zastosowana przez sąd odwoławczy rozpatrujący zażalenie na zastosowanie tymczasowego aresztu.

Poniżej kilka tez z orzecznictwa w zakresie stosowania warunkowego tymczasowego aresztowania.

„Treść art. 257 par. 2 k.p.k. nie pozostawia żadnej wątpliwości, że skutkiem wpłacenia wyznaczonego na podstawie tego przepisu poręczenia majątkowego jest zmiana tymczasowego aresztowania na ten właśnie, nieizolacyjny środek zapobiegawczy (który może być skumulowany z innymi, nieizolacyjnymi środkami) i oskarżony (podejrzany) podlega natychmiastowemu zwolnieniu z aresztu śledczego. Spełnienie warunku, o jakim mowa w art. 257 par. 2 k.p.k., powoduje, że oskarżony (podejrzany) nie jest już tymczasowo aresztowany.”

Postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 10.06.2011 r., II AKz 230/11

„Oznaczenie warunków, pod jakimi sąd jest gotów zastąpić aresztowania poręczeniem (art. 257 par. 2 k.p.k.), powoduje, że w razie spełnienia ich nie jest dopuszczalne badanie przesłanek zastąpienia aresztowania poręczeniem. Byłoby to bowiem ponowne orzekanie w przedmiocie już osądzonym, a wszak i sąd jest związany swym orzeczeniem, chyba, że zaszłyby nowe okoliczności, zmieniające podstawę faktyczną stosowania środków zapobiegawczych. Po takim orzeczeniu rzeczą sądu jest jedynie stwierdzić spełnienie warunku poprzednio oznaczonego i zastosować środki poprzednio przewidywane. Jest to sytuacja odmienna od zamiany aresztowania na inny środek, gdyż ta nie jest poprzedzona podobną promesą, bo wówczas ocena niezbędności aresztowania jest dokonywana równocześnie z zastosowaniem innego środka zapobiegawczego.”

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 30.08.2000 r., II AKz 194/00

„Jeśli sąd uzależnił uchylenie tymczasowego aresztowania oskarżonego od złożenia poręczenia majątkowego, to złożenie sumy poręczenia obliguje sąd do uchylenia aresztowania (zamiany na poręczenie majątkowe) bez ponownego oceniania przesłanek zasadności postąpienia. Złożenie poręczenia jest w tej sytuacji spełnieniem ustalonego warunku.”

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 10.01.1996 r., II AKz 653/95

„Wykonanie zastrzeżenia przewidzianego w art. 257 par. 2 k.p.k. można wstrzymać, w oparciu o art 462 par. 1 in fine k.p.k., również po złożeniu przedmiotu poręczenia (wpłacie określonej sumy poręczenia, złożeniu przedmiotu poręczenia do depozytu, ustanowieniu hipoteki lub obciążeniu praw majątkowych tytułem poręczenie w inny sposób), do czasu złożenia poręczenia majątkowego, tj. przyjęcia poręczenia w formie określonej w art. 143 par. 1 pkt 9 k.p.k.”

Postanowienie Sądu Najwyższego z 25.02.2016 r., I KZP 18/15