Przeszukanie w firmie

Uprawnionym do przeszukania jest prokurator, który może dokonać przeszukania osobiście lub działające z jego upoważnienia służby, takie jak Policja, CBA, ABW, Krajowa Administracja Skarbowa a także Straż Graniczna i Żandarmeria Wojskowa. Co może dziwić, przeszukania mogą dokonać także funkcjonariusze Straży Leśnej.

Każde przeszukanie siedziby firmy musi mieć określony cel. Tym celem jest zazwyczaj znalezienie i zabezpieczenie rzeczy mogących być dowodem w sprawie. Mogą to być komputery i nośniki elektroniczne, twarde dyski, telefony komórkowe a także dokumenty księgowe jak faktury i różnego rodzaju rozliczenia. Dodatkowym celem przeszukania siedziby firmy może być także zajęcie rzeczy tytułem zabezpieczenia przyszłych grożących kar, środków karnych, przepadku lub środków kompensacyjnych.

Trzeba wiedzieć, że czynności przeszukania powinny być adekwatne i proporcjonalne, dokonane w sytuacjach gdy pozyskanie dowodu jest niezbędne z uwzględnieniem interesu przedsiębiorcy. Przeszukanie w siedzibie firmy może mieć dynamiczny charakter i może nie ograniczać się jedynie do wybranych pomieszczeń.

Postanowienie o przeszukaniu musi zawierać nazwę organu, który je wydał wraz z oznaczeniem daty i miejsca wydania oraz osoby, która je wydała a także sygnatury sprawy, w której jest ono dokonywane. Z racji tego, że postanowienie o przeszukaniu jest rodzaju upoważnienia dla funkcjonariusza służb, postanowienie o przeszukaniu powinno wskazywać do jakich czynności upoważniona jest osoba przeszukująca. Istotnym elementem postanowienia o przeszukanie jest dokładne określenie celu przeszukania, w szczególności wskazanie rzeczy jakie mają być odnalezione i zatrzymane. Bardzo ważnym elementem postanowienia o przeszukaniu jest dokładne wskazanie adresata tego postanowienia. W tym miejscu należy zaznaczyć, że postanowienie powinno być kierowane do osób mogących reprezentować przedsiębiorcę jeśli przedsiębiorcą, u którego ma nastąpić przeszukanie jest spółka. Postanowienie powinno być także uzasadnione i uzupełnione o niezbędne pouczenia.

Zanim dojdzie do przeszukania w siedzibie firmy prokurator powinien wydać postanowienie o przeszukaniu oraz upoważnić odpowiednie służby do dokonania przeszukania. Przeszukanie w siedzibie firmy powinno być prowadzone w ciągu dnia jednak tylko w przypadku pomieszczeń zamieszkałych w nagłych wypadkach może ono być przeprowadzone w porze nocnej, którą przepisy wskazują na godziny od 22 do 6 rano.

Rozpoczynając przeszukanie w siedzibie firmy funkcjonariusz powinien się wylegitymować oraz ustalić czy na miejscu znajdują się osoby uprawnione do reprezentowania przedsiębiorcy. Następnie służby powinny okazać osobie, u której ma być przeprowadzone przeszukanie postanowienie oraz zażądać dobrowolnego wydania rzeczy z zastrzeżeniem, że niewykonanie polecenia będzie skutkować przeszukaniem.

Może się oczywiście zdarzyć, że z uwagi na niezapowiedziany charakter przeszukania, nie będzie obecna osoba uprawniona do decydowania w imieniu przedsiębiorcy. Przeszukanie powinno być prowadzone w obecności takich osób jednakże przepisy dopuszczają możliwość prowadzenia przeszukania w czasie nieobecności osoby uprawnionej jednak funkcjonariusz powinien podjąć starania aby skontaktować się z osobą uprawnioną.

Przed przystąpieniem do właściwego przeszukania pomieszczeń nie możemy być zdziwieni jeśli funkcjonariusz dokona przeszukania osób znajdujących się w pomieszczeniach, choćby pod kątem czy nie mają one przy sobie przedmiotów niebezpiecznych oraz czy nie ukrywają rzeczy stanowiących dowód w sprawie lub przedmiot zajęcia (np. gotówka).

W przypadku gdy podczas przeszukania funkcjonariusz podejmuje decyzje o przeszukaniu także innych pomieszczeń (np. hal produkcyjnych, innego magazynu firmy, itp) przeszukanie to musi zostać zatwierdzone przez organ prowadzący postępowanie. W praktyce bardzo często przeszukania odbywają się w wielu miejscach jednocześnie na podstawie tego samego postanowienia. Mogą to być siedziby firm lub ich oddziały a także miejsca zamieszkania członków zarządu lub rad nadzorczych a także siedziby firm współpracujących np. biur rachunkowo-księgowych.

Przeszukanie siedziby firmy powinno zakończyć się protokołem. Protokół zatrzymania rzeczy lub przeszukania powinien, oprócz wymagań wymienionych, zawierać oznaczenie sprawy, z którą zatrzymanie rzeczy lub przeszukanie ma związek, oraz podanie dokładnej godziny rozpoczęcia i zakończenia czynności, dokładną listę zatrzymanych rzeczy i w miarę potrzeby ich opis, a nadto wskazanie polecenia sądu lub prokuratora. Jeżeli polecenie nie zostało uprzednio wydane, zamieszcza się w protokole wzmiankę o poinformowaniu osoby, u której czynność przeprowadzono, że na jej wniosek otrzyma postanowienie w przedmiocie zatwierdzenia czynności.