Pranie pieniędzy – przestępstwo zorganizowanej grupy?

Na czym polega pranie pieniędzy?

Proceder prania pieniędzy jest zjawiskiem towarzyszącym z reguły poważnym przestępstwom. Pranie pieniędzy polega, w dużym uproszczeniu, na wprowadzeniu do obrotu środków nielegalnych pochodzących z tytułu popełnienia innego przestępstwa tzw. przestępstwa bazowego. Pieniądze pochodzące z nielegalnego źródła poprzez szereg operacji wprowadzane są do obrotu gospodarczego.

Czyn ten został wymieniony w art. 299 Kodeksu karnego

Art. 299 § 1

Kto środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa majątkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości, pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, przyjmuje, posiada, używa, przekazuje lub wywozi za granicę, ukrywa, dokonuje ich transferu lub konwersji, pomaga do przenoszenia ich własności lub posiadania albo podejmuje inne czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Jaka kara grozi za pranie pieniędzy?

Typ podstawowy przestępstwa prania pieniędzy zagrożony jest karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Poza tym należy pamiętać, że ustawodawca w Kodeksie karnym analogiczną karę przewidział dla pracowników banków i innych instytucji finansowych dopuszczających się przestępstwa prania pieniędzy.

Jak widzimy zagrożenie karą jest bardzo wysokie, a trzeba wskazać, że przepis ten ma także swój typ kwalifikowany dotyczący działania sprawcy w porozumieniu z innymi osobami. Wówczas zagrożenie karą wynosi od jednego roku pozbawienia wolności do lat 10. Taką karą zagrożony jest także inny typ kwalifikowany przestępstwa prania pieniędzy dotyczący sprawcy, który dopuszczając się czynu prania pieniędzy osiąga znaczną korzyść majątkową.

Dodatkowo w przypadku skazania za omawiane tu przestępstwo, sprawca musi liczyć się z przepadkiem pochodzących z niego przedmiotów. W każdym razie już z samej lektury przytoczonego powyżej przepisu jasno wynika, że przestępstwo prania brudnych pieniędzy jest skomplikowaną konstrukcją, odnoszącą się do różnorodnych stanów faktycznych.

Złagodzenie kary w przypadku prania pieniędzy

Jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 18 listopada 2020 roku, sygn. akt IV KK 290/20, istotą przestępstwa prania brudnych pieniędzy jest legalizowanie określonych środków poprzez ich wprowadzenie do obrotu. Stąd chroniąc prawidłowość obrotu środkami finansowymi, ustawodawca stosunkowo szeroko stypizował przedmiotowe przestępstwo, a jego popełnienie obwarował surowymi karami. Jednocześnie sprawca tego czynu zabronionego ma szanse uchronić się od odpowiedzialności karnej – o ile dobrowolnie ujawnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w praniu brudnych pieniędzy oraz okoliczności popełnienia tego czynu. Jednak warunkiem umorzenia postępowania wobec takiego sprawcy jest „zapobieżenie” przez jego postawę popełnieniu innego przestępstwa.

Jeżeli zaś skutku tego nie udało się osiągnąć, a sprawca czynił starania o ujawnienie wskazanych powyżej informacji, sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary. Wówczas winny prania brudnych pieniędzy co prawda poniesienie odpowiedzialność karną, ale może spodziewać się niższego wymiaru kary.

Czy można uniknąć kary za pranie pieniędzy?

Ustawodawca przewidział klauzulę bezkarności, która wskazana została w art. 299 § 8 k.k.

Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1 lub 2, kto dobrowolnie ujawnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz okoliczności jego popełnienia, jeżeli zapobiegło to popełnieniu innego przestępstwa; jeżeli sprawca czynił starania zmierzające do ujawnienia tych informacji i okoliczności, sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary.

Jeśli zostaną spełnione przesłanki wskazane w tym przepisie sprawca nie będzie podlegał karze albo sąd będzie miał obowiązek do zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary.

Kto może popełnić przestępstwo prania brudnych pieniędzy?

Pranie pieniędzy jest przestępstwem powszechnym co oznacza, że każda osoba może być sprawcą tego przestępstwa. Może to być osoba, która popełniła przestępstwo bazowe i uzyskała z tytułu popełnienia tego przestępstwa środki, które następnie próbuje legalizować lub sprawcą tego przestępstwa może być inna osoba, której zadaniem polega na wypraniu pieniędzy i utrudnieniu dotarcia organom ścigania w wykryciu tego procederu. Jest to przestępstwo umyślne co oznacza, że sprawca musi mieć świadomość co do tego, że środki którymi „obraca” pochodzą z nielegalnego źródła nawet wówczas kiedy środki te zostaną wymieszane z środkami legalnymi.

Adwokat lub radca prawny w sprawie prania pieniędzy

W przypadku zarzutu prania pieniędzy pomoc adwokata lub radcy prawnego jest bardzo istotna. Po pierwsze, że w sprawie może nastąpić zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie, a po drugie z reguły prokurator zablokował środki na koncie bankowym i adwokat lub radca prawny może doradzić najlepszy sposób postępowania w sprawie prania brudnych pieniędzy.