Kiedy można stracić samochód za jazdę po alkoholu?

Znowelizowane przepisy Kodeksu karnego przewidują konfiskatę pojazdu lub przepadek jego równowartości. Jazda po alkoholu może zatem wiązać się z drastyczną i dotkliwą karą. Nowe przepisy, które wejdą w życie dopiero od 14 marca 2024r. spotkały się ze sporą krytyką nie wynikającą z przyzwolenia oponentów na prowadzenie pojazdów pod wpływem alkoholu ale z faktu, że nowym przepisom daleko od doskonałości.

Sąd będzie musiał orzec przepadek pojazdu mechanicznego lub jego równowartości wobec sprawcy przestępstw komunikacyjnych (art. 177 § 1 kk – wypadek komunikacyjny, art. 173 § 1 lub 2 kk – katastrofa w komunikacji lub art. 174 kk – sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy w komunikacji), który:

• był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub
• zbiegł z miejsca zdarzenia lub
• spożywał alkohol lub zażywał środek odurzający po zdarzeniu a przed poddaniem go przez uprawniony organ badaniu w celu ustalenia w organizmie zawartości alkoholu lub obecności środka odurzającego.

Po wejściu w życie nowych przepisów w każdym takim przypadku, z jednym wyjątkiem dotyczącym kierowców zawodowych, sąd orzeknie przepadek pojazdu lub jego równowartości. Przypominam, że stan nietrzeźwości został określony w art. 115 § 16 kk

Stan nietrzeźwości w rozumieniu tego kodeksu zachodzi, gdy:
1) zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub
2) zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.

Czy sąd może odstąpić od orzeczenia przepadku pojazdu w takim wypadku?
Nie. W tej sytuacji sąd nie ma żadnej możliwości aby odstąpić od orzeczenie przepadku pojazdu lub jego równowartości.

Ile promili trzeba mieć aby stracić samochód?

Sąd będzie musiał orzec obligatoryjnie przepadek samochodu lub jego równowartości wobec kierujących, których poziom alkoholu w wydychanym powietrzy wynosił co najmniej 1,5 promila we krwi. Wynika to z nowelizacji art. 178a kk. Dodany został nowy przepis w § 5 o treści:

§ 5. Sąd orzeka przepadek, o którym mowa w art. 44b, w razie popełnienia przestępstwa określonego w § 1 lub 4, chyba że zawartość alkoholu w organizmie sprawcy przestępstwa określonego w § 1 była niższa niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu albo nie prowadziła do takiego stężenia. Sąd może odstąpić od orzeczenia przepadku, jeżeli zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami.”

Kiedy nastąpi konfiskata auta przy recydywie?

Trzecią sytuacją, w jakiej dochodzić będzie do konfiskaty pojazdu objęto przypadki recydywistów alkoholowych. Przepadek pojazdu będzie musiał być orzeczony wobec osoby, która była wcześniej prawomocnie skazana za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub osoby, która spowodowała wypadek komunikacyjny będąc w stanie nietrzeźwości.

Kiedy sąd będzie mógł odstąpić od przepadku pojazdu?

Sąd będzie miał możliwość odstąpienia od orzeczenia przypadku pojazdu lub jego równowartości, jeżeli zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami wobec kierujących pojazdami po alkoholu (co najmniej 1,5 promila) oraz w przypadku recydywy. Przepisy pozostawiają ocenie sądu czy w konkretnej sprawie zachodzi wyjątkowy wypadek i że jest on uzasadniony szczególnymi okolicznościami.

Co w przypadku jeżeli pijany kierowca nie jest właścicielem samochodu?

Konfiskata samochodu lub innego pojazdu mechanicznego będzie dotyczyła tylko kierowców, którzy są jedynymi właścicielami pojazdu. Jeżeli pojazd będzie współwłasnością także innej osoby lub jego właścicielem jest inna osoba (firma leasingowa, wypożyczalnia samochodów) wówczas sąd nie będzie orzekał przepadku tego pojazdu a będzie orzekał przepadek jego równowartości. Wartość pojazdu będzie ustalona w oparciu o polisę ubezpieczeniową a w razie braku polisy będzie to średnia wartość rynkowa ustalona przez sąd na podstawie dostępnych danych bez powoływania w tym celu biegłego.

Biegły będzie mógł być powołany do wyceny wartości rynkowej pojazdu jedynie wówczas kiedy nie będzie możliwe ustalenie wartości rynkowej motocykla ze względu na szczególne ceny (np. dodatkowe wyposażenie lub szczególne modyfikacje)

Kiedy kierowca nie straci pojazdu?

Ustawodawca łagodniej potraktował kierowców zawodowych prowadzących pojazdy w związku z czynnościami zawodowymi lub służbowymi na rzecz pracodawcy. W takim przypadku sąd nie będzie orzekał przepadku pojazdu a jedynie nawiązkę w wysokości co najmniej 5000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Przepadek zniszczonego pojazdu – kiedy kierowca zapłaci równowartość pojazdu?

Jeżeli w wyniku zdarzenia, w związku z którym sąd musiałby obligatoryjnie orzec przepadek pojazdu, pojazd uległ zniszczeniu lub znacznemu uszkodzeniu sąd, z uwagi na niecelowość orzekania konfiskaty pojazdu będzie orzekał przepadek jego równowartości.

Jak przebiega konfiskata pojazdu?

W sprawach, w których możliwe będzie orzeczenie przepadku, Policja będzie dokonywała tymczasowego zajęcia pojazdu mechanicznego. Jeżeli w ciągu 7 dni od daty dokonania zajęcia nie zostanie wydane przez prokuratora postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym pojazd wróci do sprawcy. Jeżeli prokurator wyda postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym, sprawca już nie odzyska swojego pojazdu.

Przepadek samochodu – kiedy wejdzie w życie ustawa?

Prezydent na początku grudnia 2022r. podpisał ustawę nowelizującą przepisy Kodeksu karnego. Nowelizacja zakłada między innymi wprowadzenie przepadku samochodu albo jego równowartości. Początkowo, większość przepisów nowelizujących Kodeks karny miała obowiązywać od marca 2023r, a rozwiązania dotyczące przepadku pojazdu mechanicznego albo jego równowartości miały zacząć obowiązywać po upływie roku od dnia ogłoszenia ustawy.

Pod koniec stycznia 2023r. Sejm nowelizując przepisy kodeksu postępowania cywilnego zdecydował jednak o wydłużeniu vacatio legis i opóźnieniu wejścia w życie nowych przepisów ustawy karnej i tym samym większość przepisów nowelizujących kodeks karny wejdzie w życie od 1 października 2023r. a przepisy pozwalające na orzeczenie obligatoryjnego przepadku samochodu lub jego równowartości wejdą w życie 14 marca 2024r.

Praktyka kancelarii RGN Legal mieszczącej się w Warszawie obejmuje między innymi występowanie w sprawach karnych dotyczących prowadzenia pojazdów mechanicznych pod wpływem alkoholu.