Jak przebiega rozprawa w sądzie?

Jak zachować się w sądzie?

Dziś przedstawimy wskazówki dla osób, które po raz pierwszy zostały wezwane na rozprawę. Zostać wezwanym na rozprawę można albo jako świadek, albo występować można we własnej sprawie, jako powód lub pozwany. W sprawach karnych także możemy występować jako świadek lub jako oskarżony albo oskarżyciel posiłkowy, kiedy pokrzywdzony występuje obok prokuratora lub jako oskarżyciel prywatny.

Rozprawy prowadzone w formie on-line omówimy przy innej okazji. Dziś zajmiemy się rozprawami prowadzonymi w sądach z udziałem stron. Przed terminem wskazanym w wezwaniu należy sprawdzić czy sprawa nie spadła z wokandy i czy zaplanowane na ten dzień czynności się odbędą. Można to zrobić za pośrednictwem biura obsługi interesanta lub w sekretariacie danego wydziału sądu. Jeśli chcielibyśmy wiedzieć ile czasu zajmie rozprawa ale można próbować to oszacować po tym, o której godzinie jest rozprawa i o której planowane jest rozpoczęcie kolejnej. Ustalić to możemy pytając, o której rozpocznie się kolejna sprawa lub ilu świadków jest wezwanych na rozprawę. Oczywiście przebieg i czas trwania rozprawy może być różny i trzeba być na to przygotowanym.

Do sądu warto przybyć nieco wcześniej aby uniknąć niepotrzebnego stresu związanego z poszukiwaniem miejsca parkingowego lub sali sądowej. Po przybyciu do sądu należy odszukać właściwą salę sądową, której numer znajduje się na wezwaniu oraz zweryfikować czy przypadkiem nie nastąpiła zmiana sali. Możemy to sprawdzić na wokandzie która znajduje się na drzwiach w formie papierowej lub wyświetlana jest na monitorze znajdującym się tuż obok. Jeśli wszystko się zgadza możemy oczekiwać na wywołanie sprawy.

Rozprawa rozpoczyna się od wywołania sprawy. Po jej wywołaniu przez protokolanta możemy wejść do środka. Pamiętajmy na sali rozpraw mogą znajdować się jedynie osoby pełnoletnie, więc jeśli sprawa nie dotyczy osoby niepełnoletniej nie zabierajmy do sądu dzieci. Wstęp na salę sądową poza stronami i osobami wezwanymi przez sąd ma także publiczność. Wszystkie rozprawy, co do zasady odbywają się jawnie, chyba że przepisy stanowią inaczej lub przewodniczący zdecyduje o wyłączeniu jawności rozprawy.

Kto gdzie siedzi w sądzie?

Przewodniczący składu orzekającego zajmuje miejsce środkowe za stołem sędziowskim, a pozostali członkowie miejsca obok przewodniczącego, przy czym drugi sędzia po lewej stronie przewodniczącego. W razie wyznaczenia sędziego dodatkowego lub sędziów dodatkowych, oni także zajmują miejsca za stołem sędziowskim. O wyznaczeniu sędziego dodatkowego przewodniczący składu orzekającego informuje na pierwszym terminie rozprawy. Protokolant zajmuje miejsce przy stole sędziowskim po lewej stronie sądu, o ile przewodniczący nie zarządzi inaczej. Prokurator, oskarżyciel inny niż prokurator, powód, wnioskodawca lub przedstawiciel społeczny zajmują miejsca przed stołem sędziowskim po prawej stronie sądu, a oskarżony, pozwany i inni uczestnicy postępowania – po lewej stronie sądu. Interwenient uboczny zajmuje miejsce obok strony, do której przystąpił. Jeśli mamy problem z tym, po której stronie powinniśmy zająć miejsce i nie ma z nami radcy prawnego lub adwokata to jeśli jesteśmy powodem lub oskarżycielem posiłkowym lub oskarżycielem prywatnym powinniśmy zająć miejsca tak aby mieć sąd z lewej strony. Jeśli jesteśmy pozwanym lub oskarżonym to sąd powinniśmy mieć z prawej strony a stronę przeciwną naprzeciwko nas.

Sąd po sprawdzeniu czy stawili się świadkowie lub inne wezwane na rozprawę osoby prosi świadków o opuszczenie sali. Sąd sprawdza kto się stawił na rozprawę za strony odbiera pełnomocnictwa i rozpoczyna przewód sądowy, właściwy dla danej procedury. Świadkowie oczekują przed salą na ponowne wezwanie do sali rozpraw.

Jak zachować się podczas rozprawy?

Wszyscy obecni na sali rozpraw, nie wyłączając uczestniczących w posiedzeniu lub rozprawie prokuratora (oskarżyciela publicznego) i protokolanta, powstają z miejsc w czasie wejścia sądu na salę, odbierania przez sąd przyrzeczenia, ogłaszania wyroku oraz w czasie opuszczania sali przez sąd. W czasie posiedzenia lub rozprawy każda osoba powstaje z miejsca, gdy przemawia do sądu lub gdy sąd zwraca się do niej. W uzasadnionych przypadkach, a zwłaszcza gdy przemawiają za tym względy zdrowotne, długotrwałość wypowiedzi lub konieczność prawidłowego utrwalenia dźwięku albo obrazu i dźwięku, przewodniczący posiedzenia lub rozprawy może zezwolić każdej osobie na pozostawanie w pozycji siedzącej, gdy przemawia ona do sądu lub gdy sąd zwraca się do niej.

Rozprawę prowadzi przewodniczący. On udziela głosu i kieruje przebiegiem czynności. Przewodniczący składu orzekającego w celu zachowania porządku na sali rozpraw może używać młotka i krążka rezonansowego, jeżeli znajdują się na wyposażeniu sądu.

Świadek wezwany na rozprawę zarówno karną jak i każdą inną sprawę sądową musi stawić się na wezwanie w miejscu i terminie wskazanych przez sąd. Obowiązkiem świadka jest zeznawanie prawdy i jej nie zatajanie. Przed przesłuchaniem sprawdza się dane osobowe przesłuchiwanego na podstawie dowodu osobistego lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość, czyniąc o tym stosowną wzmiankę w protokole. W razie braku dokumentu, o przeprowadzeniu czynności z udziałem tej osoby, decyduje przewodniczący składu orzekającego. Informację o braku dokumentu pozwalającego stwierdzić tożsamość należy odnotować w protokole. Osoba przesłuchiwana zajmuje pozycję w miejscu umożliwiającym niezakłóconą obserwację przebiegu przesłuchania przez sąd, strony, uczestników postępowania nieprocesowego, obrońców lub pełnomocników.

Kara za naruszenie powagi sądu

Na rozprawie należy zachować powagę i spokój. Kultura wymaga aby odpowiednio się ubrać i zadbać o swój wygląd zewnętrzny. Pod żadnym pozorem nie można być pod wpływem alkoholu czy rzuć gumy. Może to zostać potraktowane przez sąd jako obraza i możemy zostać zmuszeniu do opuszczenia sali sądowej a dodatkowo ukarani karą pieniężną.

Art. 49 § 1 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych

W razie naruszenia powagi, spokoju lub porządku czynności sądowych albo ubliżenia sądowi, innemu organowi państwowemu lub osobom biorącym udział w sprawie, sąd może ukarać winnego karą porządkową grzywny w wysokości do 3000 złotych lub karą pozbawienia wolności do czternastu dni; osobie pozbawionej wolności, w tym także tymczasowo aresztowanej, można wymierzyć karę przewidzianą w przepisach o wykonywaniu kary pozbawienia wolności albo w przepisach o wykonywaniu tymczasowego aresztowania.

Czy warto iść na rozprawę z adwokatem lub radcą prawnym?

Jeśli jesteśmy stroną postępowania warto rozważyć zaangażowanie pełnomocnika. Adwokat lub radca prawnych w sprawie cywilnej lub karnej zawsze wie jak się zachować i jakie środki podjąć. Postępowanie sądowe jest bardzo skomplikowane i dobry radca prawny pomoże się z tym uporać.

Wynagrodzenie świadka z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu

Trzeba poruszyć także jeszcze jedną kwestię. Świadkowi, który stawił się na wezwanie sądu przysługuje zwrot zarobku lub utraconego dochodu. Ponadto świadkowi przysługuje także zwrot kosztów podróży. Zasady te regulują właściwe przepisy. W kodeksie postępowania karnego znajdziemy art. 618a i art. 618b,

Art. 618a.

§ 1. Świadkowi przysługuje zwrot kosztów podróży – z miejsca jego zamieszkania do miejsca wykonywania czynności postępowania na wezwanie sądu lub organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze – w wysokości rzeczywiście poniesionych racjonalnych i celowych kosztów przejazdu własnym samochodem lub innym odpowiednim środkiem transportu.

§ 2. Górną granicę należności, o których mowa w § 1, stanowi wysokość kosztów przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju.

§ 3. Według tych samych zasad świadkowi przysługuje zwrot kosztów noclegu oraz utrzymania w miejscu wykonywania czynności postępowania.

§ 4. Wysokość kosztów, o których mowa w § 1 i 3, świadek powinien należycie wykazać.

Art. 618b.

§ 1. Świadkowi przysługuje zwrot zarobku lub dochodu utraconego z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu lub organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze.

§ 2. Wynagrodzenie za utracony zarobek lub dochód za każdy dzień udziału w czynnościach postępowania przyznaje się świadkowi w wysokości jego przeciętnego dziennego zarobku lub dochodu. W przypadku świadka pozostającego w stosunku pracy przeciętny dzienny utracony zarobek oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu należnego pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego za urlop.

§ 3. Górną granicę należności, o których mowa w § 2, stanowi równowartość 4,6% kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, której wysokość, ustaloną według odrębnych zasad, określa ustawa budżetowa. W przypadku gdy ogłoszenie ustawy budżetowej nastąpi po dniu 1 stycznia roku, którego dotyczy ustawa budżetowa, podstawę obliczenia należności za okres od 1 stycznia do dnia ogłoszenia ustawy budżetowej stanowi kwota bazowa w wysokości obowiązującej w grudniu roku poprzedniego.

§ 4. Utratę zarobku lub dochodu, o których mowa w § 1, oraz ich wysokość świadek powinien należycie wykazać.

Co ważne, prawo do zwrotu kosztów podróży czy utraconego zarobku przysługuje świadkowi także wtedy gdyby nie został przesłuchany, a stawił się na wezwanie sądu.