Zmiany w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy

Nowelizacja przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu

Za kilkanaście dni, bowiem już 31 października, wchodzi istotna, kolejna cześć zmian wprowadzonych do przepisów ustawy z dnia 1 marca 2018r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Zmiany, dla przypomnienia, wynikają z nowelizacji jaka nastąpiła ustawą z dnia 30 marca 2021r. o zmianie ustawy z dnia 1 marca 2018r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz niektórych innych ustaw, która stanowi implementacje do polskiego porządku prawnego postanowień tzw. V Dyrektywy AML (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 30 maja 2018r. zmieniająca dyrektywę (UE) 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu oraz zmieniająca dyrektywy 2009/138/WE i 2013/36/ UE (dyrektywa 2018/843 lub 5AMLD).

Wspomniana nowelizacja wprowadziła w życie, lub za chwilę wprowadzi, szereg rozwiązań prawnych, które mogą zmuszać instytucje obowiązane do podjęcia wzmożonych działań celem dostosowania się do nowych przepisów.

Obserwowana praktyka pozwala na stwierdzenie, że wciąż niewielu przedsiębiorców ma świadomość o ciążących na nich obowiązkach wynikających z przepisów dotyczących przeciwdziałania procederowi prania pieniędzy. A są to przepisy powszechnie obowiązujące gdzie poza kryterium rodzaju prowadzonej działalności decyduje także wielkość rozliczeń dokonywanych gotówkowo przez każdego z przedsiębiorców.

O czym zatem powinni pamiętać przedsiębiorcy?

Nowelizacja przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu wprowadza z dniem 31 października szereg istotnych zmian. Poza przepisami jakie weszły w dniu 15 maja 2021r. rozszerzającymi chociażby katalog podmiotów uznawanych za instytucje obowiązane w rozumieniu przepisów nowe obowiązki jakim trzeba będzie sprostać dotyczą wszystkich podmiotów objętych zakresem stosowania ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Wchodzące zmiany można podzielić na te, które w sposób istotny i dalekosiężny odnoszą się do problematyki prania pieniędzy jak choćby zmiany w obszarze Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych lub skatalogowania nowych działalności gospodarczych jako tych, które będą działalnością regulowaną wymagającą uzyskania wpisu do nowo powołanego rejestru, jaki i te których stosowanie będzie wymagało wprowadzenie zmian do obecnie funkcjonujących w organizacjach procedur compliance.

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych – nowe podmioty zobowiązane o zgłoszenia informacji w rejestrze

O tym, że przepisy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy nie dotyczą tylko i wyłącznie określonych podmiotowo i przedmiotowo przedsiębiorców zdążyliśmy się przekonać z chwilą wejścia w życie rozdziału VI ustawy AML poświęconego utworzeniu Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Nowe przepisy istotnie rozszerzają katalog podmiotów, które będę zobowiązane, pod groźbą nałożenia administracyjnej kary finansowej, zgłoszenie informacji o beneficjentach rzeczywistych. I tak podmioty takie jakie jak trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące stanowiska równoważne mające zamieszkania lub siedzibę na terytorium rzeczpospolitej Polskiej lub nawiązujące stosunku gospodarcze lub nabywające nieruchomości na terytorium RP w imieniu lub na rzecz trustu będą musiały zgłosić do CRBR informację o beneficjentach rzeczywistych. To samo będzie dotyczyło informacji o beneficjentach rzeczywistych spółek partnerskich, europejskich zgrupowań interesów gospodarczych, spółek europejskich, spółdzielni i spółdzielni europejskich, stowarzyszeń rejestrowych i fundacji. Zgodnie z art. 16 ustawy nowelizującej termin zgłoszenia informacji przez wskazane wcześniej podmioty upływa 31 stycznia 2022r. Swoistą ciekawostką jest fakt, że beneficjent rzeczywisty będzie musiał współpracować z podmiotem ujawniającym w CRBR informacje o beneficjentach rzeczywistych w zakresie udostępniania wszystkich niezbędnych danych o beneficjencie rzeczywistym, a te, na marginesie, także ulegają modyfikacji. Nie przekazanie takich informacji przez beneficjenta rzeczywistego może skutkować nałożeniem na niego kary w wysokości 50 000zł. Inną kwestią jest egzekwowalność takiej sankcji.

Ustalając katalog podmiotów spełniających przesłanki do uznania ich za beneficjentów rzeczywistych przedsiębiorcy nie będą mogli bazować jedynie na danych pochodzących wyłącznie z Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. W przypadku ujawnienia rozbieżności pomiędzy danymi ujawnionymi w rejestrze organizacja będzie zobowiązana do poinformowania o tym fakcie a organ nadzorczy będzie mógł wszcząć w tej sprawie postępowanie wyjaśniające. Dodatkowo, organizacje ujawniające swoich beneficjentów rzeczywistych w osobach zajmujących stanowisko kierownicze w organizacji będą musiały dokumentować wszystkie utrudnienia powodujące brak możliwości ustalenia lub wątpliwości co do tożsamości osób sprawujących kontrolę nad podmiotem.

Ważne z punktu widzenia podmiotów zobowiązanych do zgłoszenia informacji o beneficjentach rzeczywistych zmiany dotyczą także odpowiedzialności za niedochowanie tychże obowiązków. I tak, obok sankcji finansowej za niezgłoszenie do rejestru informacji o beneficjenta rzeczywistych, znowelizowany art. 153 ustawy wprowadza możliwość ukarania podmiotu administracyjną karą finansową do wysokości 1 000 000zł także w sytuacji braku zgłoszenia do rejestru aktualizacji w zakresie beneficjentów rzeczywistych.

Kolejną ważną zmianą jest utworzenie centralnych rejestrów obejmujących przedsiębiorców prowadzących działalność na rzecz spółek i trustów, polegającą w pewnym uproszczeniu na organizowaniu i umożliwieniu działania takich podmiotów, a także przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie walut wirtualnych obejmująca m.in. wymianę tychże walut wirtualnych, pośrednictwo w wymianie a także prowadzenie rachunków zapewniających korzystanie z walut wirtualnych. Pomioty prowadzące działalność w zakresie wskazanym wcześniej będą musiały uzyskać stosowny wpis do rejestru. Prowadzenie działalności bez uzyskania takiego wpisu zagrożone jest karą finansową, która może wynieść do 100 000zł. Dziś już wiemy, że zgodnie z projektem Rozporządzenia Ministra Finansów rejestry działalności regulowanej ma prowadzić Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Katowicach.

Jeśli idzie o kwestie zaostrzenia finansowych kar administracyjnych jakie wejdą w życie 31 października 2021r. warto odnotować, że brak wyznaczenia przez instytucje obowiązaną osoby odpowiedzialnej za wykonanie obowiązków określonych w ustawie został rozszerzony także na te przypadki, w których zarząd lub inny organ zarządzający nie wyznaczył spośród członków organu osoby odpowiedzialnej za wdrażanie obowiązków określonych w ustawie.

Warto także wspomnieć, że wśród wszystkich zmian wprowadzonych nowelizacją znalazła miejsce zmiana odnosząca się do weryfikacji osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne. Zgodnie z art. 46c ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu Minister Finansów wprowadził wykaz stanowisk i funkcji publicznych będących eksponowanymi stanowiskami politycznymi.

Wśród zmian jakie wejdą niebawem w życie podkreśli należy także zmiany w zakresie stosowania przez instytucje obowiązane środków bezpieczeństwa finansowego. Dotychczasowa klauzula generalna została uzupełniona o dodatkowe przesłanki kiedy organizacja powinna stosować środki bezpieczeństwa finansowego. Powinny one być stosowane również w przypadku, gdy doszło do zmiany uprzednio ustalonych danych dotyczących klienta lub jego beneficjenta rzeczywistego lub instytucja obowiązana była w ciągu danego roku kalendarzowego zobowiązana na podstawie przepisów prawa do skontaktowania się z klientem w celu weryfikacji informacji dotyczących beneficjentów rzeczywistych, w szczególności gdy obowiązek taki wynikał z przepisów ustawy z dnia 9 marca 2017r. o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami.

Mając na uwadze strategię Unii w zakresie coraz dalej idącego przeciwdziałania procederowi prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu, polegającą chociażby na planach powołania europejskiego organu nadzorczego oraz zastąpienia dotychczasowych dyrektyw rozporządzeniem stosowanym wprost, przedsiębiorcy powinni z uwagą śledzić zmiany w tych przepisów, nie tylko aby działać w zgodzie z tymi przepisami ale także aby nie narażać się na ryzyko dotkliwych kar finansowych.